τροχιές

Με την πράξη να ανακαλύπτουμε αλήθειες και πάλι με την πράξη να τις ελέγχουμε και να τις αναπτύσσουμε.../Πράξη, γνώση και ύστερα πάλι πράξη˙ η μορφή αυτή της κυκλικής επανάληψης είναι ατελεύτητη.

Μάο ΤσεΤουνγκ


Το συμβάν δεν είναι ο Άλλος του Λόγου αλλά ο 'Αλλος της φιλοσοφίας, όπως ορίζεται σύμφωνα με την πλατύτερη έννοια της πολύπλοκης δομής του, αντί να ορίζεται μόνο με όρους ''παρουσίας".

Francois Laruelle




Παρασκευή 21 Αυγούστου 2009

NATHAN BROWN , ΜΗΔΑΜΙΝΑ ΙΧΝΗ , ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΛΙΣΜΟ ΣΤΟΝ 21Ο ΑΙΩΝΑ( ΖΑΓΚΡΕΜΠ, ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2009)


‘’Υλισμός του 21ου αιώνα΄΄:αλλά αν η φιλοσοφία δεν έχει ιστορία, και αν δεν έχει αντικείμενο;

Πως μπορούμε να προσεγγίσουμε , υπό τον όρο της πασίγνωστης θέσης του Αλτουσέρ, την σύγχρονη κατάσταση του υλισμού; ΄΄Εφόσον η φιλοσοφία δεν έχει αντικείμενο τίποτα δεν μπορεί να συμβεί σε αυτήν. Το τίποτα της ιστορίας της απλά επαναλαμβάνει το τίποτα του αντικειμένου της’’. Τίποτα δεν μπορεί να συμβεί.
Το τίποτα επαναλαμβάνεται. Αυτές οι ίδιες είναι θέσεις που αφορούν την κατάσταση του φιλοσοφικού υλισμού. Αυτό που ΄΄συμβαίνει ΄΄ στην φιλοσοφία είναι μια αέναη σύγκρουση ανάμεσα σε αντίθετες τάσεις – τον υλισμό και τον ιδεαλισμό, και αυτή η σύγκρουση καταλήγει στο τίποτα όσο επαναλαμβάνεται ατελείωτα. Η φιλοσοφία είναι το ΄΄θέατρο του παραλόγου’’ μιας ‘’αιώνιας μηδαμινής αντιστροφής΄΄ μέσα από την οποία η σχέση ανάμεσα στην ύλη και την νόηση επανατίθεται. Αν όμως δεν υπάρχει μια ιστορία της φιλοσοφίας, υπάρχει παρόλα αυτά μια ιστορία μέσα στην φιλοσοφία: ΄΄ μια ιστορία της μετατόπισης της αόριστης επανάληψης ενός μηδαμινού ίχνους του οποίου οι συνέπειες είναι πραγματικές΄΄.

Για τον Αλτουσέρ, αυτό που μετατοπίζεται μονίμως είναι η οροθετική γραμμή μεταξύ υλισμού και ιδεαλισμού, ένας ανταγωνισμός που συγκροτεί και εξαντλεί το φιλοσοφικό πεδίο. Και στην συγκυρία των μέσων του 20 αιώνα που ανέλυσε, αυτό που αποκαλούσε στράτευση στην φιλοσοφία , ή ΄την ταξική πάλη μέσα στη θεωρία΄΄, επέμεινε στην στήριξη της υλιστικής φιλοσοφίας ενάντια στην ηγεμονική δύναμη του ιδεαλισμού, από την οποία ΄΄κυριαρχούνταν μαζικά΄΄ η πρώτη. Σήμερα ο συσχετισμός δύναμης ανάμεσα σε αυτές τις δυο θέσεις έχει βρεθεί σε μια αντιστροφή. Στην παρούσα συγκυρία, φαίνεται ο ιδεαλισμός να κυριαρχείται τόσο μαζικά από τον υλισμό ώστε το φιλοσοφικό πεδίο να έχει καταρρεύσει δυνητικά σε μια από τις δυο συστατικές τάσεις του , όπως και το μηδαμινό ίχνος που χαράσσει μια ιστορία μέσα στην φιλοσοφία έχει μετατοπιστεί το ίδιο εξολοκλήρου μέσα στην εσωτερική άρθρωση των υλιστικών θέσεων. Πόσα νέα έργα στη ΄΄ηπειρωτική΄΄ φιλοσοφία διακηρρύσουν ανοιχτά τον ιδεαλιστικό προσανατολισμό τους; Ακόμα και μια φιγούρα όπως ο Μπαντιού, που δεν διστάζει να επιβεβαιώνει την υποταγή του σε ένα λίγο –πολύ ορθόδοξο πλατωνισμό, δουλεύει το πρόγραμμα του κάτω από την ονομασία ΄΄υλιστική διαλεκτική΄΄- και ίσως περισσότερο- ο εχθρός εναντίον του οποίου τοποθετεί το εγχείρημα του δεν είναι κάποια επιβαλλόμενη σύγχρονη παλινόρθωση του ιδεαλισμού αλλά περισσότερο ο ΄΄δημοκρατικός υλισμός΄΄. Ακόμα και οι θεωρητικοί της λεγόμενης ΄΄άυλης εργασίας΄΄ βασίζονται σε ένα υλιστικό προσανατολισμό. Σήμερα αυτό που ο Αλτουσέρ αποκαλεί ΄΄ η κενότητα μιας απόστασης παρμένης΄΄ από τον υλιστή φιλόσοφο μοιάζει να μην σημαδεύει τόσο μια απόσταση από τον ιδεαλισμό όσο την κενότητα της αντιπολιτευτικής θέσης του τελευταίου.

Από αυτήν την προοπτική, οι πραγματικές συνέπειες των μηαδιμινών ιχνών που εγγράφονται στα νέα φιλοσοφικά εγχειρήματα θα είναι εσωτερικά στον υλισμό, η ΄΄απόσταση ΄΄ που ανοίγουν αυτά μέσα στην συγκυρία θα είναι μια απόσταση ανάμεσα σε υλιστικές θέσεις-από τις οποίες δεν υπάρχει καμία έλλειψη.

Για αυτό μια ιστορία μέσα στον υλισμό του 21ου αιώνα θα εγγραφεί ανάμεσα στις οριοθετημένες θέσεις , για παράδειγμα την νευρολογική διαλεκτική της πλαστικότητας της Catherine Malabou ,τον εξαλειπτικό υλισμό των Churchlands’, τον μηδενιστικό φυσικισμό του Ray Brassier, τον Λακανικό υπερβατολογικό υλισμό του Adrian Johnston που παρεκτείνετε από το έργο του Slavoj Žižek, τον Ντελεζικό υπερβατολογικό υλισμό που σχετίζεται με την επιθεώρηση Pli, τις έρευνες την μνημονοτεχνικής για την τριτογενή μνήμη του Bernard Stiegler, την Σπινοζική οντολογία της συγκροτούσας εξουσίας του Antonio Negri,τις ποικιλίες της βιοπολιτικής θεωρίας σταχυολογημένες από τον Φουκώ από τον Τζόρτζιο Άγκαμπεν, την ορθολογιστική φαινομενολογία της υλιστικής διαλεκτικής του Αλαίν Μπαντιού, ο θεωρησιακός υλισμός του Quentin Meillassoux, η πετροφιλοσοφική ερμητική της ΄΄ ενοχής με τα ανώνυμα υλικά΄΄ του Reza Negarastani, η κβαντική μηχανική θεωρησιακή φυσική του Gabriel Catren,…και για να ονομάσουμε τρεις από τους ομιλητές μας αυτή την εβδομάδα: οι προσπάθειες του Peter Hallward να επαναστοχαστεί τους όρους ενός πολιτικά μετασχηματιστικού υλισμού μέσα από μια θεωρία του διαλεκτικού βολονταρισμού, η αρχική θεωρία της πρωτο-υλικότητας του Martin Hägglund,η ανασκαφή και ο επαναπροσανατολισμός των υλιστικών μύθων στην σύγχρονη Γαλλική φιλοσοφία του Miran Božovič.

Αυτή η αφθονία των ΄΄υλισμών του 21ου αιώνα΄΄ συγκεντρώνει την προσοχή μας σε μια άλλη βασική Αλτουσεριανή αρχή: πως οι φιλοσοφικές τάσεις είναι ακριβώς τάσεις όσο δεν είναιι καθαρές , αλλά πάντα εσωτερικά διαιρεμένες από φατριαστικούς αγώνες και διεμβολισμένες από στοιχεία του επίσημου ανταγωνιστή τους. Από εδώ και η επιθυμία να σχηματοποιηθεί αυτό που κάποιος μπορεί να αποκαλέσει γενόσημο υλισμό : κάποιος αρκετά ικανός να συστεγάσει διαφορετικά εγχειρήματα κάτω από ένα μοναδικό κατηγορικό όρο, ισχυρό ακόμα να διακρίνει σταθερά τα όρια ενός διακριτού φιλοσοφικού προσανατολισμού. Αυτό είναι που αποπειράθηκε ο Λένιν ένα αιώνα πριν , το 1909 στην παρέμβαση του στο ΄΄Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός΄΄ με το να ξεκαθαρίσει τα συστατικα κριτήρια του υλισμού μέχρι το ελάχιστο. Προσπαθώντας να στραγγίξει το ΄΄ιδεαλιστικό έλος΄΄ για το οποίο κατηγόρησε ότι είχε πέσει η πρώιμη φυσική του 20ου αιώνα εξαιτίας της υποτιθέμενης ΄΄εξαφάνισης της ύλης΄΄ από την φυσική θεωρία, ο Λένιν επέμεινε πάνω στην θεμελιώδη συμβατότητα της υλιστικής φιλοσοφίας με όλες τις εξελίξεις στις φυσικές επιστήμες, μια συμφωνία που γινόταν δυνατή από ένα στρατηγικό υποκαθορισμό της φιλοσοφικής κατηγορίας της ύλης. Παραθέτοντας την σημείωση του Ένγκελς πως ΄΄με κάθε ανακάλυψη εποχής μέσα στην ιστορία της επιστήμης, ο υλισμός είναι υποχρεωμένος να αλλάζει την μορφή του΄΄ , ο Λένιν υποστήριξε πως ..
Η μόνη ιδιότητα της ύλης με την αναγνώριση της οποίας ο υλισμός είναι ζωτικά συνδεδεμένος είναι η ιδιότητα πως είναι αντικειμενική πραγματικότητα, που υπάρχει έξω από την γνώση μας…Το ήλεκτρο είναι τόσο ανεξάντλητο όσο το άτομο, η φύση είναι άπειρη, αλλά υπάρχει στο άπειρο, και μόνο αυτή η κατηγορική, άνευ όρων αναγνώριση της ύπαρξης της πέρα από την συνείδηση και την αίσθηση του ανθρώπου διακρίνει τον διαλεκτικό υλισμό από τον σχετικιστικό αγνωστικισμό και τον ιδεαλισμό.

Παρά τις ανεπάρκειές του, αυτό που παραμένει ελκυστικό στο βιβλίο του Λένιν είναι η πρότασή του ότι ο υλισμός μπορεί να είναι γενικός στο μέτρο που είναι ταυτόχρονα διαλεκτικός και απόλυτος: διαλεκτικός στην αποδοχή της μεταβλητότητας της ανθρώπινης γνώσης και της σχετικότητας οποιασδήποτε ιδιαίτερης «κατάστασης» της ύλης, απόλυτος στη δήλωση της ικανότητάς μας να θέτουμε την αντικειμενική πραγματικότητα της ύλης -καθεευατό και γενικός στο μέτρο που ο αρχικός όρος για την συνάφεια του διαλεκτικού υλισμού με την απόλυτη αντικειμενικότητα είναι η απόρριψη οποιασδήποτε καθορισμένης ουσίας.
Όπως το έργο του Graham Harman's προτείνει, εντούτοις, το πρόβλημα με έναν τέτοιο γενικό υλισμό είναι ότι είναι δύσκολο να διαφοροποιήθει από το ρεαλισμό. Και αυτό είναι ένα επείγον πρόβλημα για την παρούσα σύλληψή μας του μέλλοντος της φιλοσοφίας δεδομένου ότι αγγίζει την ασυμμετρική σχέση μεταξύ του θεωρητικού υλισμού και του θεωρητικού ρεαλισμού.

Κατά συνέπεια, εάν οι παρεμβάσεις των Miran Božovič, Martin Hägglund, και Peter Hallward σύρουν τις γραμμές οροθεσίας μεταξύ των ανακόλουθων προσανατολισμών μέσα στην υλιστική φιλοσοφία, το έργο του Graham Harman's προτείνει ότι η βασική αντίθεση του σύγχρονου φιλοσοφικού πεδίου μπορεί να περάσει ανάμεσα σε υλισμό και ρεαλισμό με τον τελευταίο να μετατόπιζει έτσι τη συγκυριακή θέση του ιδεαλισμού.
Σε όλες τις περιπτώσεις, είναι οι πραγματικές συνέπειες αυτών των ιχνών και μετατόπισεων-πρώτα και κύρια οι συνέπειες τους η μία πάνω στην άλλη -που είναι το θέμα ενδιαφέροντος αυτό το Σαββατοκύριακο.